یکی از مهمترین مسائل برای برخی خانواده ها نوع تغذیه سالمندان می باشد .

تغذیه سالمندان ، یکی از مسائل مهم می باشد ، با افزایش سن ، نیاز آنها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می شود . در این حال اگر انتخاب غذا درست
صورت نگیرد ، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود . در این بحث به بررسی تغذیه‌ سالمندان و نیز نیاز های آنها خواهیم پرداخت .

تغذیه در سالمندان

پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌ های فیزیکی و افزایش بیماری های مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آن‌ ها را تخفیف دهد . به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان ، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه سالمندان می باشد .

با افزایش سن ، نیاز سالمندان به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود . در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد ، میزان دریافت مواد مغذی ضروری
در آن‌ ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود .

اهمیت تغذیه سالمندان

توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیاز های تغذیه اهمیت دارد . رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال ‌های عمر خود را با سلامت و نشاط
و راحتی بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماری ‌های شایع همچون فشار خون بالا ، چربی خون بالا ، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد .

تغذیه سالمندان و عادات غذایی مطلوب و صحیح در پیشگیری از این بیماری ‌ها مؤثر است ، در نتیجه اگر اصول تغذیه سالمندان رعایت شود کمتر در معرض خطر ابتلا
به انواع بیماری‌ ها قرار می‌گیرند و این خود منجر به بهبود کیفیت زندگی آنان خواهد شد .

عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ سالمندان :

مشکلات روحی و روانی می تواند در تغذیه سالمندان تاثیر گذار باشد .

ـ عوامل جسمانی موثر در تغذیه سالمندان : مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز ، بیماری های مزمن ، بی‌اشتهایی ، تغییر حس چشایی ، خرابی دندان ‌ها ، بی‌تحرکی ،
ناتوانی جسمی‌ ، مشکلات گوارشی ، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها .

ـ تاثیر مشکلات روحی و روانی در نوع تغذیه سالمندان : افسردگی ، تنهایی ، از دست دادن همسر .

ـ از عوامل تاثیر گذار در انتخاب نوع تغذیه سالمندان مشکلات اقتصادی می باشد : درآمد کم ، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه .

 وضعیت تغذیه سالمندان :

یکی از نکات مهم در تغذیه سالمندان مصرف فراوان مایعات می باشد .

۱ـ در این سنین رعایت اصل تنوع در برنامه ریزی غذایی و در عین حال توجه به عادات غذایی و شیوه زندگی فرد سالمند بسیار اهمیت دارد .

۲ـ برای جلوگیری از مشکلات عاطفی ـ احساسی سالمندان ، بهتر است به عادات غذایی آنها احترام گذارده شود و هر گونه تغییری با ملایمت و تفاهم به وجود آید .

۳ ـ با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان ، مصرف کافی مایعات (۸  تا ۱۰ لیوان در روز ) و مواد پرفیبر نظیر نان تهیه شده از گندم کامل و میوه هایی مثل گلابی رسیده ، آلو ، آلو زرد و سبزی ها اهمیت دارد . همچنین هشدار دادن به سالمند در مورد مصرف بی رویه مسهل ها می تواند مفید باشد .

۴ ـ تأکید می شود که سالمندان از غذا های پرچرب و سرخ شده ، سس مایونز ، سبزی های نفّاخ مثل کلم ، گل کلم ، پیاز و … استفاده نکنند .

۵ ـ توصیه می شود تعداد وعده های غذایی سالمندان افزایش داده شود (حداقل ۵ وعده در روز ) و در هر وعده مقدار غذای کمتری مصرف شود .

۶ ـ در سالمندانی که جویدن غذا برای آنها مشکل است ، مصرف غذا های نرم مثل انواع پوره ، گوشت نرم ، سوپ ، آشی که حبوبات زیاد ندارد و آب میوه توصیه می شود .

۷ ـ برخی از سالمندان ممکن است مبتلا به فشارخون بالا باشند . در این مورد رژیم غذایی کم سدیم و در صورت نیاز ، کاهش وزن پیشنهاد می شود .

۸ ـ برای تنظیم رژیم غذایی برای کاهش وزن در سالمندانی که اضافه وزن دارند ، حتما باید با متخصص تغذیه مشورت شود .

 ۹ ـ رژیم غذایی سالمند باید دارای مواد غذایی غنی از ویتامین ها و املاح به ویژه کلسیم و آهن باشد لذا مصرف شیر و لبنیات ، غذا های گوشتی و سبزی ها و میوه ها
بسیار تأکید می شود .

 نمونه رژیم حاوی ۱۶۰۰ کیلوکالری انرژی ، ۱۷۴ گرم کربوهیدرات ، ۷۵ گرم پروتئین و ۵۰ گرم چربی است .

شناخت درست از نیاز های تغذیه سالمندان اهمیت ویژه ای دارد .

۱۰ – مصرف مولتی ویتامین هرروز خوب است .

۱۱ – ورزش در دوران سالمندی فراموش نشود . ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی ( پیاده روی ، بالا رفتن از پله ) یا۳۰ دقیقه شنا و راه رفتن سریع و یا حتی ۲۰ دقیقه پیاده روی در هوای آزاد باعث نشاط سالمند می شود .

 ۱۲ – به عادات غذایی آنها احترام بگذارید و هر مشکلی را دوستانه حل نمایید  .

۱۳ – در صورتی که پدربزرگ ، مادربزرگ یا سالمندی دارید که تنها زندگی می کند آنها را در جمع خود آورده و به وعده های غذایی که تهیه نموده اید مهمان نمایید . سالمندان با فرزندان اشتهای بهتری پیدا می کنند .

 ویتامین ها و مواد معدنی لازم در تغذیه سالمندان :

در انتخاب نوع تغذیه سالمندان باید به بیماری های آنها نیز توجه کرد .

جذب کلسیم و ویتامین D بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد که خود اثر مخربی بر سلامت استخوان‌ها دارد و سبب افزایش احتمال شکستگی‌ های استخوانی می‌شود .
بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم ( مانند شیر و لبنیات ) و تأمین ویتامین D ( استفاده از نور آفتاب ) افزایش می‌یابد .

 قرار گرفتن به مدت طولانی‌ تر در معرض نور مستقیم خورشید و مصرف جگر و روغن کبد ماهی برای تأمین ویتامین D توصیه می‌شود . بر این اساس توصیه می‌شود زنان بالای ۵۰ سالی که تحت درمان با استروژن نیستند و همچنین همه بزرگسالان بالای ۶۵ سال ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز مکمل دارویی کلسیم مصرف کنند . شیر و لبنیات از منابع غنی کلسیم هستند .

در برخی افراد ، به خصوص سالمندان به علت ایجاد ناراحتی معده ناشی از مصرف شیر تازه ، مصرف سایر غذاهای غنی از کلسیم از جمله ماست و پنیر به عنوان جایگزین شیر توصیه می‌شود . همچنین شیر بدون لاکتوز که اخیراً در کشور تولید شده است ، جهت مصرف افرادی که دستگاه گوارش آن‌ها قادر به تحمل شیر معمولی نیست توصیه می‌شود .

با افزایش سن توانایی جذب ویتامین B12 بدن حتی در افرادی که عملکرد عصبی طبیعی دارند کاهش می‌یابد . گوشت قرمز ، ماهی و تخم‌مرغ از منابع ویتامین B12 می‌باشند .

کم‌خونی فقر آهن در سالمندان نسبت به افراد دیگر شیوع کمتری دارد اما در افرادی که غذا های کم انرژی مصرف می‌کنند شایع است . نیاز مردان و زنان سالمند به آهن یکسان است و میزان توصیه‌شده روزانه به طور متوسط ۷ میلی‌گرم است . زرده تخم‌مرغ ، گوشت ، ماهی ، جگر ، حبوبات و سبزی‌ های برگ سبز تیره مانند جعفری ، برگ چغندر ، گشنیز و بخش‌های تیره برگ از منابع آهن می‌باشند .

جگر ، گوشت ، حبوبات و غلات و مغزها ( پسته ، بادام ، گردو ، فندق ) از منابع غذایی حاوی روی می‌باشند . برخی از علایم کمبود روی شبیه علایمی است که به طور طبیعی همزمان با سالمندی بروز می‌کند مانند کاهش حس چشایی و التهاب پوست .

نکته کلی در خصوص تغذیه سالمندان :

بهترین راه برای دستیابی و حفظ یک وزن مناسب و ایده‌آل در حالی که سن شما بالاتر می‌رود ، دریافت کالری کمتر نسبت به زمانی است که شما جوان‌تر بودید و اطمینان از اینکه بیشتر چیزی که شما می‌خورید مغذی است و چربی و قند کمی نیز دارد . از چربی‌ های اشباع و ترانس اجتناب کنید .

به همین دلیل شناخت درست از نیاز های تغذیه سالمندان اهمیت ویژه دارد . نیاز های تغذیه ای سالمندان را می توان در انرژی ، پروتئین ، ویتامین ، مواد معدنی ، مایعات
و فیبر غذایی دسته بندی کرد .