استفاده از مکملها به منظور افزایش ارزش غذایی عموماً به دو شکل صورت میگیرد، اول غنی سازی
)Fortification :)شامل افزودن ماده مغذی به غذایی است که به طور طبیعی آن ماده را ندارد و دوم
جبران سازی )Enrichment :)در مواردی که غذای مورد نظر در مراحل تولید، ماده مغذی را از دست
میدهد و برای جبران آن این ماده اضافه میگردد. در هر حال هدف از هر دو مورد افزایش ارزش غذایی
است که میتوان به جای آنها از اصطالح مغذی سازی )Nutrification )استفاده نمود.
اولین گزارش موجود از غنی سازی مربوط به ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است.
شیوع کمبود ویتامین D از معضالت بهداشتی مهم جهان امروز به ویژه در سطح کودکان در کشورهای
توسعه یافته و در حال توسعه از جمله ایران است. مهمترین منابع تأمین کننده این ویتامین، برخی غذاها و
نور مستقیم آفتاب است. روغن جگر ماهی، لبنیات و تخم مرغ در نسبتهای مختلف از این ویتامین برخوردار
میباشند. نور مستقیم آفتاب سبب ساختن این ویتامین در پوست میشود، اما مطالعات نشان میدهند که
اثربخشی این سنتز بیش از نیمی از نیاز روزانه نمیباشد.
غنیسازی مواد غذایی با ویتامین D تاکنون با حاملهای مختلف صورت گرفته است که از آن جمله
میتوان به شیر و فراورده های لبنی اشاره نمود. برنامههای غنیسازی شیر با ویتامین D از سال ۱۹۲۴
در آمریکا مرسوم و تا به حال ادامه دارد. از کمبود ویتامین D به عنوان علت بیماریهای متابولیک استخوان
از جمله ریکتز )Rickets ،)نرمی استخوان )Osteomalacia ،)پوکی استخوان و بالاخره ضعف و
کاهش توده عضالنی یاد شده است، اما مطالعات جدیدتر مؤید تأثیر کمبود این ویتامین در کاهش قدرت
ایمنی مخصوصاً ایجاد پنومونی در اطفال، کاهش قدرت باروری، کاهش پاسخ انسولین به گلوکز، کاهش
قدرت انقباض قلب و افزایش میزان فشار خون و .. میباشد.
بر طبق مطالعات مصرف شیر غنی شده با کاهش واضح شیوع کمبود ویتامین D همراه است. مصرف این
ویتامین به همراه مقدار کافی کلسیم میتواند اثربخشی الزم را در سالمت استخوانها داشته
باشد. در بعضی جوامع عالوه بر غنیسازی مواد غذایی با ویتامین D ،غنیسازی مواد با کلسیم نیز رایج
است. لذا غنیسازی شیر با ویتامین D به عنوان منبع دریافت کلسیم و توسعه فرهنگ مصرف آن میتواند
نقش مهمی در تأمین نیاز به هر دو ماده غذایی داشته باشد. از طرفی فنآوری غنیسازی شیر، ساده، قابل
دستیابی و نسبتاً ارزان میباشد. پروتئینهای شیر نیز مستقل از ویتامین D و کلسیم در متابولیسم استخوان
و مهار باز جذب استخوانی نقش ارزندهای دارند.
مطالعات در زمینه ارزش اقتصادی غنیسازی با ویتامین D نشاندهنده مقرون به صرفه بودن این روش است.
.

https://tehran.pegah.ir/wp-content/uploads/2020/11/mordad.pdf