هر کدام از شما تانکرهای حمل شیر را در جاده‌ها دیدید . برای این که بدانید این تانکرها چه مقدار شیر دارند و حاصل دوشش چند گاو هستند ، به دو بند زیر توجه کنید . نیسان‌هایی که رویشان تانکر حمل شیر نصب شده است ، حدود ۳ تن گنجایش دارند . خاورها حدود ۶ تن ، کامیون‌های ۶ چرخ حدود ۱۲ تن ، کامیون‌‌های ۱۰ چرخ حدود ۱۵ تن و تریلی‌های ۱۸ چرخ که بر روی آن‌ها تانکر حمل نصب شده است بین ۲۲ یا ۳۰ تن گنجایش شیر دارند .

برای مثال یک واحد دامداری که روزانه ۳ تن شیر دارد ، یعنی حدود ۱۰۰ راس گاو دوشا و ۱۰۰ راس گاو غیر دوشا دارد . در گاوداری‌های صنعتی ، تمامی کارها کلاسه شده و توسط مسئول مربوطه انجام می‌شود . این گاوداری‌ها دارای مهندس دامپرور مقیم و دامپزشک مقیم هستند و خوراک دام‌هایشان به صورت دقیق توسط جیره‌نویسان خبره تنظیم می‌شود .

مکنده‌های دستگاه‌های شیردوشی به صورت دستی به پستان گاو وصل می‌شوند . اما به صورت اتوماتیک در پایان دوشش ، از پستان جدا می‌شوند و شستشوی آن‌ها هم به صورت اتوماتیک انجام می‌شود .

اقلام خوراکی مصرفی در دامداری ( جو ، ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای ، تخم پنبه ، کنجاله سویا ، انواع مکمل‌های ویتامینه و مواد معدنی و … ) بالغ بر ۴۰ قلم هستند که هر کدام مسئولیت تنظیم یکی از عملکردهای شکمبه گاو و غنی نمودن یکی از مواد مغذی داخل شیر را بر عهده دارند .

کیفیت شیرهایی که از راه دور حمل می‌شوند ؛ چگونه است  ؟

شیرهای خریداری شده از دامداری‌ها در داخل تانکرهای دوجداره استیل حمل می‌شوند . این کامیون‌ها با آرم شرکت در اکثر جاده‌های کشور قابل رویت هستند .

بین دوجداره استیل این تانکرها فوم تزریقی یا لایه‌های پشم شیشه وجود دارد . این لایه عمیق مانند فلاسک عمل کرده و موجب حفظ سرما و کیفیت در مسیر حمل می‌شود .

دامدار موظف است ، محصول تولیدی را بلافاصله بعد از دوشش ، به سرمای ۰ تا ۴ درجه سانتی‌گراد برساند . این دما موجب غیرفعال شدن میکروارگانیسم‌ها شده و حفظ کیفیت این ماده غذایی را در مسیرهای طولانی و مواقع ترافیک تضمین می‌کند .

در داخل کارخانه چه پروسه‌هایی روی شیر خام انجام می‌شود ؟

کلیه کارخانجات و سکوهای جمع‌آوری شیر در استان‌ها به بهترین لوازم آزمایشگاهی مجهز هستند و مشخصات کیفی این ماده غذایی در بدو ورود به صورت کامل سنجیده شده و سپس اجازه تخلیه پیدا می‌کنند . ( اندازه‌گیری چربی ، پروتئین ، شمارش میکروارگانیسم‌ها ، شمارش سلول‌های سوماتیک ، اندازه‌گیری  PH ، دما ، تست آنتی بیوتیک و … )

شیر‌هایی که به دلیل اشتباه کارگران دامداری در جداسازی دام‌های تحت درمان حاوی آنتی بیوتیک و باقی‌مانده‌های دارویی باشند ، بلافاصله برگشت داده می‌شوند و از تخلیه آن‌ها جلوگیری می‌شود .

کارخانجات لبنی بزرگ که طیف گسترده‌ای از محصولات با چربی‌های مختلف را تولید می‌کنند ، مازاد چربی تولید محصولات کم چرب (۵ /۱ درصد ) را در داخل محصولات پرچرب استفاده می‌کنند . ( مانند ماست‌های پرچرب ۴ درصد و ماست‌های همزده و … ) تا ذائقه هر دو گروه مصرف‌کننده تامین شود .

پاستوریزاسیون و استیریلیزاسیون

در پاستوریزاسیون این ماده غذایی جوشانده نمی‌شود بلکه دما را به ۷۰ تا ۷۵ درجه سانتی‌گراد رسانیده و پس از چند ثانیه به دمای ۴ درجه رسانده می‌شود . این شوک حرارتی موجب از بین رفتن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌شود .

عمل پاستوریزاسیون موجب حفظ کیفیت و زنده ماندن میکروارگانیسم‌های مفید شیر ، حفظ قسمت عمده‌ای از پروتئین‌ها و ویتامین‌ها می‌شود . محصولاتی که با این شیرها در کارخانجات تولید می‌شوند ، از نظر سلامت و بهداشت کاملا امن و سالم هستند و منبع تامین بخش عمده‌ای از احتیاجات غذایی روزانه بدن به ویژه کودکان در حال رشد بوده و ضامن سلامتی بوده و سرمایه‌ای برای جلوگیری از پوکی استخوان و سایر معضلات دوران پیری هستند .

در استریلیزاسیون ، دمای شیر برای چند ثانیه به بالای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد رسانده شده و بلافاصله سرد می‌شود . این شوک حرارتی موجب از بین رفتن تمام میکروارگانیسم‌های شیر می‌شود . بنابراین در شیر استریل هیچ موجود زنده‌ای وجود ندارد که از مواد مغذی آن استفاده کرده و رشد کند و موجب خراب شدن شیر شود .

شیر استریل تا مدت‌ها قابل نگه‌داری است . البته همین شیر استریل بلافاصله بعد از باز کردن بسته‌بندی باید مصرف شود . شیر پس از پاستوریزاسیون وارد مخازن نگهداری داخل کارخانه می‌شود . این مخازن سه جداره هستند و آب سرد در لایه‌های بیرونی آن‌ها جریان داشته و سرمای لازم برای تازه نگه داشتن شیر را تامین می‌کنند .