لبنیات جزو یکی از گروه های غذایی اصلی است که توصیه می شود تمام افراد بین ۲ تا ۴ واحد از آن را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند اما تمام اعضای این گروه خواص مشابهی نداشته و نمی توان آنها را جایگزین هم کرد و این نکته ای است که باید به آن توجه کرد . مثلا شیر منبع کلسیم است .

ماست به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می کند ، پنیر می تواند جای گوشت را بگیرد و کره و خامه کالری فراوانی دارند و دوغ یکی از نوشیدنی های مغذی و دارای املاح فراوانی است .

خامه ، مملو از انرژی

با اینکه خامه ، چربی شیر است اما در گروه روغن ها جای می گیرد و هر قاشق مرباخوری از آن ، یک واحد چربی محسوب می شود و ۴۵ کیلوکالری انرژی دارد . این چربی از نوع حیوانی و سرشار از کلسترول است . بنابراین کسانی که به بیماری های قلبی عروقی مبتلا هستند و باید کلسترول رژیم غذایی شان محدود باشد ، باید دور این ماده غذایی را
خط بکشند اما کسانی که لاغر هستند و می خواهند در واحدهای حجمی کوچک ، مقدار کالری وعده های غذایی شان را افزایش دهند ، بهتر است خامه را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند .

کشک ، فقط پاستوریزه

کشک از دوغ به دست می آید ؛ ابتدا کره ماست را می گیرند و آنچه باقی می ماند ، دوغ است . بعد آب دوغ را می گیرند و بعد از غلیظ کردن ، آنچه مانده به اندازه گلوله هایی درمی آورند و می گذارند خشک شود . به این ترتیب کشک به دست خواهدآمد . البته این روش سنتی تهیه کشک است و در کارخانه ها تمام مراحل تولید مکانیزه انجام می شود ، کشک را پاستوریزه هم می کنند . می توان کشک را از منابع پروتئین و کلسیم دانست ولی اگر نمک فراوانی به آن زده شده باشد ، سدیم موجود در نمک باعث می شود کلسیم کشک جذب نشود .

یک لیوان کشک ، معادل یک لیوان شیر و ماست و بین ۶۵ تا ۷۵ کیلوکالری انرژی دارد .

دوغ ، نوشیدنی مغذی

دوغ به این دلیل که از رقیق شدن ماست به دست می آید ، پروتئین و کلسیم کمتری دارد ولی کسانی که سایر محصولات لبنی را مصرف نمی کنند ، بهتر است دوغ بنوشند .

دوغ شور و گازدار هم وجود دارد اما بهتر است انواع بدون گاز و کم نمکشان را انتخاب کنید . در ضمن ، هر ۲ لیوان دوغ معادل ۱ لیوان شیر انرژی دارد و باید آن را در کل مقدار انرژی دریافتی روزانه در نظر گرفت .

شیر ، منبع کلسیم

شیر علاوه بر اینکه حاوی پروتئین با کیفیت است ، نیاز بدن به کلسیم ، فسفر و ویتامین های ۲B و D را تامین می کند . این نوشیدنی براساس مقدار چربی ای که دارد ،
انواع مختلف بدون چربی ، کم چرب و پرچرب دارد و هر لیوان آن با توجه به مقدار چربی اش بین ۵۵ تا ۷۵ کیلوکالری انرژی به بدن می رساند .

البته قندی به نام لاکتوز در شیر وجود دارد که دستگاه گوارش برخی افراد نمی تواند آن را هضم کند و با خوردن شیر دچار دل درد می شوند . این افراد می توانند سایر محصولات لبنی را مصرف کنند یا شیر بدون لاکتوز بنوشند .

این نوشیدنی در طعم های مختلف مثل شیرکاکائو ، شیرقهوه ، شیرموز ، شیرتوت فرنگی و … وارد بازار شده است و کسانی که از طعم شیر معمولی خوششان نمی آید ، می توانند از این شیرها استفاده کنند . البته این محصولات مقداری شکر دارند و خوردن بی رویه آنها می تواند باعث اضافه وزن و چاقی شود .

پنیر ، به جای گوشت

پنیر به دلیل پروتئین فراوانی که دارد ، در علم تغذیه جزو گروه گوشت ها محسوب می شود و ۴۵ گرم از آن ( به اندازه یک قوطی کبریت ) ،

معادل یک واحد گوشت درنظر گرفته می شود . پنیرها براساس میزان نمک و چربی شان انواع مختلف دارند . برخی از پنیرها مانند پنیر لیقوان ، نمک زیادی دارند و برخی مانند پنیرهای فرآوری شده ( مثل پنیر پیتزا ، گودا ، چدار و… ) مملو از چربی و دارای کلسترول هستند که بهتر است از میان آنها نوع کم نمک و کم چربی را انتخاب کنید .

با توجه به مقدار چربی ، هر ۴۵ گرم پنیر بین ۵۵ تا ۸۵ کیلوکالری انرژی دارد .

ماست ، محصولی بدون لاکتوز

محصول تخمیر شده شیر است . تنها تفاوت ماست و شیر ، وجود نداشتن لاکتوز در ماست است زیرا لاکتوز آن به اسیدلاکتیک تبدیل شده اما پروتئین و املاح آنها تقریبا
برابر است .

ماست هم ۲ نوع کم چرب و پرچرب دارد و چون منشاء آن حیوانی است ، چربی آن کلسترول دارد بنابراین مصرف ماست کم چرب بهتر است . یک لیوان ماست بین ۵۰ تا ۷۰ کیلوکالری انرژی دارد و یک واحد لبنیات محسوب می شود .

کره ، منبع ویتامین A

کره چربی تغلیظ شده موجود در شیر است اما رنگ زردش به ویتامین A موجود در آن برمی گردد . این روغن مقداری آب هم دارد به همین دلیل هنگام حرارت دیدن می پاشد . این روغن با منشاء حیوانی ، به ازای هر قاشق مرباخوری ۴۵ کیلوکالری انرژی دارد و یک واحد چربی محسوب می شود . می توان کره را منبع انرژی دانست و یک قاشق مرباخوری از آن را در ظرف غذای بچه هایی که کم وزن می گیرند و کم غذا هستند ، ریخت .