سالمندی دوره ای از زندگی است که از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می شود . در تعریف سالمندی نمی توان زمان خاصی را مشخص کرد ، بلکه سالمندی را می توانیم با ویژگی های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می کند بشناسیم .

روز جهانی سالمندان

سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را روز جهانی سالمندان تعیین کرد .

دوران سالمندی

سالمندی دوره ای از زندگی است که از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می شود . در تعریف سالمندی نمی توان زمان خاصی را مشخص کرد ، بلکه سالمندی را می توانیم با ویژگی های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می کند بشناسیم .

معمولا سالمندی با کاهش یا افت توانایی های جسمی ، فکری ، اجتماعی و… شناخته می شود . برخی از این تغییرات در جسم روی می دهد به عنوان مثال در سالمندی ۵۰ درصد از سلول های قشر مخ تحلیل می رود ، به خصوص نورون های عصبی که ارتباط مستقیمی با بینایی ، شنوایی و اعصاب حرکتی دارند . این تحلیل در بخش هایی از مخ که مربوط به نظم بخشی اطلاعات ، قضاوت و تفکر است کمتر اتفاق می افتد . به سبب این که قلب با نیروی کمتری پمپاژ می کند ، بیماری های قلبی و عروقی نیز پیش می آید . ضعف دستگاه ایمنی هم باعث می شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بیمار شوند و دیرتر بهبود یابند .

 از نظر اجتماعی هم سالمندان با تحولات زیادی در زندگی روبه رو می شوند . برخی از این رویدادها عبارت است از : بازنشستگی ، یائسگی ، سپرده شدن به خانه سالمندان به وسیله فرزندان ، فوت همسر و … به هر حال مهم ترین مشکلات سالمندان که به نوعی برای اطرافیان هم مشکلاتی ایجاد می کند به خطر افتادن سلامتی و استقلال آن ها و احساس تنهایی و گاهی هم حس بی ارزشی در روابط با دیگران است .

 انواع سالمندی

به نظر می رسد می توان از سه نوع سالمندی سخن گفت . یک نوع سالمندی را به عنوان « سالمندی طبیعی » می شناسیم . در این نوع از سالمندی شخص سالمند با تغییرات فکری و جسمی در حدی که از این دوره سنی انتظار می رود یعنی شامل اکثریت سالمندان می شود مواجه می شود . در نوع دیگر یعنی « سالمندی آرمانی » هدف های زندگی ، آسایش ، استقلال و پیگیری اهداف شغلی همچنان در زندگی سالمند وجود دارد به طوری که سرزندگی وی محفوظ است . بالاخره «سالمندی آسیب گونه » ، سالمندی است که در آن بیماری های شدید و کاهش محسوس در عملکردهای سالمند مشاهده می شود . بنابراین باورهای ما درباره سالمندان همیشه قابل تعمیم به همه سالمندان نیست و
نمی توان یک سری باورهای کلیشه ای درباره همه سالمندان داشت .

سالمندی دوره ای از زندگی است که از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می شود .

 سنت گرایی و نوجویی

سالمندان ، در روزگاری دیگر و در شرایط و آدابی متفاوت پرورش یافته اند و دل بسته سنت های خود هستند و بدین دلیل ، نمی توانند بی مهری نسل جدید را به سنت های قدیم بپذیرند . جوانان نیز در محیط هایی نو و تحت تأثیر عوامل جدیدی رشد کرده اند . از این رو ، باگرایش های تازه و نوجویی های گاه افراطی ، با سنت ها به ستیز برمی خیزند . این سنت گرایی از یک سو و نوگرایی از سوی دیگر ، بستر مناسبی برای پدید آمدن بحرانی در درون خانواده و اجتماع است .

برای زدودن فاصله های میان دو نسل ، هم جوانان و هم سالمندان ، نیازمند نقد حکیمانه هستند . جوانان باید بدانند هر کهنه ای ، بی ارزش و کم اهمیت نیست و هر تازه ای ، مطلوب و مشروع و پذیرفتنی . کهن سالان نیز باید بپذیرند که هر کهنه ای ، ارزشمند و مقبول و هر نویی ،
بی قدر و منفور نیست . با این همه ، باید این ارزش در میان جامعه اسلامی ما نهادینه شود که با وجود هر اختلاف و تفاوت سلیقه ، سالمندان از هر نو و تازه ای ، گرامی تر ، مهم تر و شایسته تر به احترامند .

 احترام به سالمندان در فرهنگ اسلام

تکریم سالمندان و احترام ویژه آنان ، از آموزه های روشن فرهنگ اسلامی است . قرآن مجید که دفتری گشوده از نور و هدایت است ، در آیه۲۳ سوره اسراء می فرماید : « به پدر و مادر نیکی کنید . هرگاه یکی از آن دو ، یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسند ، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو . » پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز در سخنی گران قدر ، والایی سالمندان را این گونه ترسیم می کند : « احترام به پیران امت من ، گرامی داشت من است . » امام علی علیه السلام ، بزرگداشت سالمندان را زمینه ساز احترام خود انسان می داند و می فرماید : « به بزرگانتان احترام کنید تا کوچک ترها شما را محترم شمارند . » امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است : « پیران خویش را تکریم کنید » .

 مشکلات اقتصادی سالمندان

کمبود پول در میان سالمندانی که تنها منبع درآمدشان حقوق بازنشستگی است بسیار شایع است ، آنها از ترس‌ گرانی و فساد غذاهای تازه مانند میوه و سبزی ، از خرید آنها امتناع می‌کنند و مشکلات مالی مراجعه به دکتر را برای درمان بیماری به تعویق می‌اندازند که خود باعث طول دوره درمان می‌شود .

 سالمندان و مشکلات تغذیه‌ای

در کشورهای پیشرفته ، بیشتر مشکلات گوارشی با زیاد خوردن ارتباط دارد اما در سالمندان کم‌خوری خود یک مشکل است . بین بیماری‌های مزمنی که سالمندان از آن رنج می‌برند ( سرطان ، ناراحتی‌های قلبی ، دیابت و دردهای استخوانی ) و ترکیبی از رژیم غذائی نامناسب و زندگی ناسالم ، رابطه مستقیم وجود دارد . شخص به نسبت پیر شدن به دلایل گوناگون مقدار خوراکش نیز کمتر می‌شود . برخی مشکل بلع دارند ، برخی به علت داشتن درد مفاصل برای خرید و درست کردن غذا دچار مشکل هستند ، عده‌ای به‌علت از دست دادن همسر و ناخوش بودن ، اشتهای خود را از دست می‌دهند و بعضی نیز به دلیل ضعف مالی قدرت خرید ندارند .

 تحرک بدنی در دوران سالمندی

در کنار تغذیه مناسب ، تحرک جسمانی برای تأمین یک زندگی سالم در هر سنی لازم است . با سوختن کالری در اثر ورزش وزن بدن
کنترل می‌شود . ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی ، استحکام استخوان‌ها را بیشتر می‌کند . دانشمندان معتقدند که حرکت فیزیکی باعث عملکرد خوب ریه‌ها و قلب می‌شود ، قدرت و انعطاف‌پذیری را زیاد کند و حس سلامتی را القاء کند . به‌خاطر بیاورید روزی را که اولین موی سپیدتان را دیدید ، شاید روزگاری نه چندان دور بود به آخرین موی رنگینتان با حسرت خیره شوید . سالمندان را عزیز بداریم .