از اهداف مهم بهره وری کاهش هزینه ، افزایش تولید و افزایش کیفیت است .

در تعریف مفهومی بهره وری عبارت است از ؛ استفاده مطلوب ، موثر و بهینه از همه لحظه ها ، مجموعه امکانات ، ظرفیت ها ، پتانسیل ها ، سرمایه ها ، نیروها و منابعی است که به انسان برای رسیدن به رشد و شکوفایی همه جانبه کمک می کند . روز بهره وری و بهینه سازی مصرف ، بهانه ای برای تکرار اهمیت استفاده مؤثر و مطلوب از زمان ، امکانات ، سرمایه ، فرصت ها و نیروی انسانی در جهت تولید ، بهینه سازی مصرف و در نتیجه ، رسیدن به رشد و شکوفایی همه جانبه اقتصادی و اجتماعی در جامعه است . بهره وری در لغت معنای بهره بر ، سودبرنده و کامیاب و همچنین به مفهوم راندمان و بازده است . در تعریف مفهومی بهره وری ؛ استفاده مطلوب ، موثر و بهینه از همه لحظه ها ، مجموعه امکانات ، ظرفیت ها ، پتانسیل ها ، سرمایه ها ، نیروها و منابعی است که به انسان برای رسیدن به رشد و شکوفایی همه جانبه کمک می کند . در واقع انسان با بیشترین استفاده از کمترین امکانات به بهره وری بالایی دست می یابد .

 – ضرورت بحث بهره وری

بهره وری می تواند بیشترین استفاده از کمترین امکانات و منابع در راه رسیدن به رشد و شکوفایی همه جانبه زندگی انسان باشد . اگر می خواهیم در دنیای پر رقابت امروزی ، رونق اقتصادی ، اجتماعی و زندگی بهتری داشته باشیم ، لازم است به بهره وری بالایی برسیم ؛ زیرا ایستادگی و تداوم حیات در صحنه جهانی ، سرعت و دقت افزون تری می طلبد .

 با توجه به آنکه در سه دهه اخیر ، شاهد تحول های بزرگ اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی از جمله انقلاب ، جنگ ، توطئه های استکبار جهانی و همچنین بلایای طبیعی متعدد بوده و فرصت های بسیاری را از دست داده ایم ، باید برای جبران ویرانی ها، گرفتاری ها و رفع تنگناهای موجود ، زمان را به همراه حفظ کیفیت و کمیت به بند کشیم . البته این مسئله جز با توجه به اصل بهره وری ، شدنی نیست ، وگرنه رقابت های آینده ، طومار هر کشوری را در هم خواهد پیچید .

 در حال حاضر ، در برخی کشورهای توسعه یافته با وجود محدودیت منابع ، سرمایه گذاری های فراوانی در راه بهبود بهره وری در سطح ملی ، منطقه ای ، بخشی ، سازمان ها ، مؤسسه ها و حتی افراد انجام می گیرد . آنان پیشرفت روزافزون خود را مرهون توجه به اصل بهره وری می دانند . بهره وری می تواند بیشترین استفاده از کمترین امکانات در راه رسیدن به هدف باشد .

 – اهداف بهره وری

از اهداف مهم بهره وری می توان به کاهش هزینه ، افزایش تولید و خدمات ، افزایش کیفیت و استفاده بهینه از زمان اشاره کرد . بهره وری بدون ارتقای کیفیت، امری بیهوده است . افزایش کیفیت می تواند شامل بهبود امور مادی نظیر تولید کالا و خدمات و بهبود شرایط کار و امور معنوی مانند بهبود شیوه زیستن ، عبادت و اجرای احکام الهی باشد . در اسلام به افزایش کیفیت توجه ویژه ای شده است ، به گونه ای که خداوند در آیات نورانی قرآن کریم ، بارها انسان را به انجام بهترین ها دعوت می کند .

از دیگر اهداف مهم بهره وری ، کاهش هزینه است . دین مبین اسلام در موارد فراوانی به مؤمنان سفارش می کند از منابع در اختیارشان درست استفاده کنند تا با پیش گیری از خسارت های احتمالی ، هزینه ها را کاهش دهند . اسلام با سفارش به استفاده معتدل از منابع ، می خواهد از اسراف که هزینه فراوانی به افراد تحمیل می کند ، جلوگیری کند تا هزینه های اضافی ، در موارد ضروری تر و مهم تر به کار گرفته شود .

 – مفاهیم ، نکات و پیام‌های بهره ‌وری

۱- به لحاظ عدم آگاهی کامل افراد جامعه از مفاهیم بهره ‌وری برداشت‌ های نادرستی بعضاً از بهره وری و بهبود آن می‌شود ، بطور مثال عده‌ای بهره‌ وری را به ‌عنوان سخت‌ تر کار کردن می‌دانند در صورتی ‌که معنا و مفهوم بهره ‌وری در ارتباط با کار کردن چیز دیگری است . بهره ‌وری را می‌ توان هوشیارانه و آگاهانه ‌تر کار کردن بیان کرد نه سخت تر کار کردن .

 ۲- اگر سازمانی بخواهد به بهبود بهره ‌وری مستمر و پایدار دست یابد باید برای بهره ‌وری و بهبود آن اهمیت استراتژیک  قائل شود و به بهبود بهره ‌وری به عنوان یک فرایند مدیریتی نگاه کند . چون فرایند مدیریتی ، فرایندی مستمر ، پیوسته و پایدار بوده و هنگامی ‌که شکل گرفت به طور مداوم و لاینفک به عملکرد سازمانی تبدیل می‌شود و برخلاف برنامه به یک دوره زمانی خاص محدود نمی ‌شود .

 ۳- بهره ‌وری قبل از این که به ‌عنوان یک شاخص اقتصادی و یا عامل توسعه مطرح شود یک فرهنگ است . برای این که بهره‌ وری در یک جامعه پایگاهی پیدا کرده و ماندگار شود و در متن عقاید و سنت‌ های بومی ریشه بدواند ، باید نه تنها به عنوان یک معیار اقتصادی صرف ، بلکه به ‌عنوان یک اندیشه و تفکر قلمداد شود .

 ۴- همیشه این باور وجود دارد که هر فرد در حالت عادی دارای استعداد‌ها ، قابلیت‌ ها و ظرفیت ‌هایی از قبیل : خلاقیت ، نوع ‌آوری ، ابتکار، اختراع ، مدیریت ، رشد و ترقی و هم چنین ویژگی‌ های خاصی می‌باشد که بر اثر پرورش و آموزش‌ های صحیح و مناسب می‌توان این استعدادها ، قابلیت‌ ها و ظرفیت‌ ها را به مرحله ظهور رساند و موجب رشد و بهبود بهره ‌وری نیروی انسانی گردید . بنابراین از جمله مهم ترین ابزارهای رشد و بهبود بهره‌وری توجه به آموزش و پرورش هدفمند نیروی انسانی می‌باشد .

 ۵- سعادت ، خوشبختی و بهروزی هر ملتی وابسته به کار و تلاش همه اقشار جامعه می‌باشد و بهره ‌وری معیاری برای ارزیابی عملکرد این فعالیت ‌ها و تلاش‌ ها در بخش‌ های مختلف اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی می‌باشد . بر این اساس طبیعی است جوامعی که مردمی سخت‌کوش و فعال و تلاشگر دارند از بهره‌ وری بالایی برخوردار خواهند بود .

برای بهره ‌ور بودن ، باید باور و اعتقاد داشته باشیم که امروز ، بهتر از دیروز و فردا بهتر از امروز می‌توان عمل کرد و این مطلب همان فرمایش حضرت علی ( ع ) است که می‌فرماید : هر کسی دو روزش مثل هم باشد زیان دیده است ، بر این اساس باید سعی و تلاش نمود که هر روزمان بهتر از دیروزمان باشد و این هم یک پیام بهره‌ وری است .