همه ساله ۷ آوریل مصادف با ۱۸ فروردین ، به عنوان روز جهانی بهداشت در سراسر دنیاجشن گرفته می شود . هفتم آوریل روز جهانی بهداشت و همچنین سالگرد تاسیس سازمان جهانی بهداشت است . رسالت روز جهانی بهداشت بالابردن آگاهی عموم مردم جهان ، درباره موضوع خاص بهداشتی است که سازمان بهداشت جهانی WHO آن را در راس اولویت های بهداشتی سال قرار داده است .

در ایران روز ۱۸ فروردین روز سلامت و ۲۴-۱۷ فروردین ، هفته سلامت نامگذاری شده است .

راز سلامتی چیست ؛ متخصصان در این باره چه می‌گویند ؟ چرا ما بیمار می‌شویم ؟ ریشه‌ی بیماری‌ها از کجاست ؟ بیمار شدن گاهی اجتناب‌ناپذیر است ، ولی ما می‌توانیم با داشتن سبک زندگی سالم احتمال بروز بیماری‌ها را کاهش بدهیم و بدن و ذهنی سالم‌تر داشته باشیم . ما در ادامه‌ی این نوشته ، راز سلامتی را از زبان سه متخصص ایرلندی بررسی می‌کنیم .

دکتر «الوا دالتون» ، که پزشک عمومی مرکز پزشکی استیلورگان در دوبلین است ، در این باره می‌گوید :

۱. وزن متعادلی داشته باشید : داشتن وزن مناسب خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش می‌دهد . چاقی باعث افزایش فشار خون می‌شود و این امر خطر بروز سکته‌های مغزی و بسیاری از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد . علاوه بر این چاقی می‌تواند باعث تشدید علائم بیماری آسم شود و مشکلات مفصلی مانند بیماری آرتروز را افزایش می‌دهد . رژیم غذایی سالم باید شامل مقدار زیادی میوه ‌، سبزیجات ، مرغ ، ماهی ، غلات کامل و سبوس‌دار باشد . در مقابل باید تا حد امکان مصرف شکر ، چربی‌های ناسالم ، گوشت قرمز ، نمک و نوشیدنی‌های الکلی را کاهش دهید .

۲. روزی ۳۰ دقیقه تمرینات هوازی داشته باشید : انجام تمرینات ورزشی به بهبود عملکرد فیزیکی و روانی کمک می‌کند . ورزش ، فشار و قند خون را کاهش می‌دهد ، در نتیجه خطر بروز بیماری‌های قلبی و سکته‌های مغزی نیز به تبع آن کاهش خواهد یافت . همچنین ورزش باعث آزاد شدن « اندروفین‌ها » در بدن می‌شود . این هورمون‌ها مُسکن‌ طبیعی بدن هستند و احتمال بروز نگرانی و افسردگی‌ها را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهند . تحقیقات نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل مرخصی‌های استعلاجی ، استرس و مشکلات روانی کارکنان است .

۳. بهبود قدرت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری : دومین عامل مرخصی استعلاجی درد پشت است . اغلب این مشکلات ناشی از زندگی کم‌تحرک و به دنبال آن ضعف عضلات پشت و باسن است . شما می‌توانید با انجام ورزش پیلاتس ، یوگا ، تای‌چی یا دو دقیقه چمباتمه زدن در روز این عضلات را تقویت کنید .

۴. روزانه ۱۵ دقیقه پوست‌تان را در معرض نور خورشید قرار دهید : قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند ویتامین D مورد نیاز بدن را تأمین کند . در نیمکره‌ی شمالی برای تأمین ویتامین D باید پوست خود را در معرض نور خورشید قرار دهید . مراقب باشید این کار موجب سوختگی پوست نشود . صبح و غروب بهترین زمان‌ها برای استفاده از نور خورشید است . از کرم‌های ضد آفتاب استفاده نکنید . همچنین موانعی مانند شیشه مانع عبور پرتوهایی می‌شود که در ایجاد ویتامین D نقش دارند . ویتامین D در استحکام استخوان‌ها نقش دارد و می‌تواند از شروع آرتروز جلوگیری کند . شواهد جدید به دست آمده نشان می‌دهد ویتامین D با تقویت دستگاه ایمنی ، خطر ابتلا به سرطان‌ها ، بیماری‌های قلبی و ام‌اس را کاهش می‌دهد و باعث تقویت روحیه‌ی فرد می‌شود .

۵. سیگار نکشید : نکشیدن سیگار خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها از قبیل بیماری‌های قلبی ، سکته‌‌ی مغزی و سرطان‌ها را کاهش می‌دهد .

دکتر «ری ولی» ، رئیس کمیته‌ی پزشکان عمومی سازمان پزشکی ایرلند نیز می‌گوید :

۱. رژیم غذایی ، وزن و فعالیت فیزیکی : رژیم غذایی مهم‌ترین عامل برای داشتن وزن مناسب و سلامت است . غذا نقش مهمی در سلامت شما دارد ؛ بنابراین باید در مورد غذا بیشتر بدانید . بهتر است برای صبحانه از غلات کامل و فرآورده‌های آن ( آردهای تیره و نان‌های تولیدی از آردهای کامل و سبوس‌دار ) استفاده کنید . مصرف زیاد چربی‌های اشباع شده می‌تواند باعث افزایش کلسترول خون شود . این امر باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود . غذاهای سرشار از شکر و نوشیدنی‌های الکلی با داشتن انرژی بالا می‌تواند باعث اضافه وزن شما شود . این مواد غذایی می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند ، مخصوصا اگر همراه با وعده‌های غذایی مصرف شوند . حتما روزی ۵ نوبت میوه و سبزیجات میل کنید .

۲. بیشتر آب بنوشید : کم‌آبی بدن می‌تواند باعث سردرد ، یبوست ، خستگی و بیماری‌های دیگری شود . یک نشانه‌ی خوب که به کمک آن می‌فهمید به اندازه‌ی کافی آب مصرف کرده‌اید ، رنگ ادرارتان است . اگر به اندازه‌ی کافی آب مصرف کنید ، رنگ ادرارتان شفاف‌تر (بی‌رنگ) می‌شود . می‌توانید همراه با وعده‌های غذایی یک لیوان آب مصرف کنید . اگر به همراه خانواده وعده‌ی غذایی خود را میل می‌کنید ، یک پارچ آب سر سفره بیاورید .  اتحادیه‌ی امنیت غذایی اروپا توصیه می‌کند زنان روزانه ۱/۶ لیتر و مردان ۲ لیتر مایعات مصرف کنند . این مقدار معادل ۸ لیوان ۲۰۰ میلی‌لیتری برای زنان و ۱۰ لیوان برای مردان است . کم‌آبی بدن می‌تواند موجب احساس خستگی ، سردرد ، یبوست و بسیاری از بیماری‌های دیگر شود .

۳. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید : مصرف الکل باعث اضافه وزن می‌شود . مصرف ۵ وعده (تقریبا ۵۰۰ میلی‌لیتر در هر وعده) آبجوی کم‌الکل در هفته باعث تولید ۴۴۲۰۰ کیلوکالری در سال می‌شود . این مقدار کالری معادل خوردن ۲۲۱ عدد دونات است . الکل با تولید ۷ کیلوکالری به ازای هر گرم ، کالری بالایی تولید می‌کند . بیشتر این کالریِ اضافه در نهایت به شکل چربی در ناحیه‌ی کمر و پهلوی ما ذخیره می‌شود .

۴. فشار خون خود را کنترل کنید : فشار خون خود را کنترل کنید . این بیماری معمولا علائمی ندارد و قاتل خاموش نیز نامیده می‌شود . فشار خون بالا معمولا علائم خاصی ندارد و به همین خاطر به آن « قاتل خاموش » نیز گفته می‌شود . تشخیص و کنترل فشار خون بالا کار آسانی است و در بیشتر موارد می‌توان به راحتی آن را کنترل کرد . فشار خون بالا می‌تواند منجر به سکته‌های مغزی ، بیماری‌های قلبی و جنون شود .

۵. شب‌ها به اندازه‌ی کافی بخوابید : خواب کافی باعث سلامتی و بهبود عملکرد فرد می‌شود . بیشتر بزرگسالان سالم به ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند . خواب کافی و مناسب بر روی سلامتی ، ارتباط‌تان با دیگران و وضعیت شغلی‌تان تأثیر مثبتی بر جای می‌گذارد . حتما روال خوب و منظمی برای خواب خود داشته باشید و مراحل زیر را انجام دهید :

در ساعات مشخصی بخوابید . بدن ما عاشق روال منظم خواب است . روزها در یک ساعت مشخص بیدار شوید . حتی در روزهای تعطیل . کم‌خوابی خود را به جای خوابیدن طولانی‌تر ، با چرت زدن جبران کنید . بیش از حد چرت نزنید ، زیرا این کار می‌تواند موجب بی‌خوابی در شب هنگام شود . در مقابل احساس خواب‌آلودگی بعد از شام مقاومت کنید . اگر شب‌ها خیلی زود بخوابید ، احتمالا نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شوید و نمی‌توانید دوباره به خواب بروید .

خواب کافی برای بدن چند ساعت است ؟

دکتر « کارنا هنلی »، پزشک عمومی و استاد دانشگاه نیز معتقد است که :

۱. علاوه بر تمرینات ورزشی ، تمرینات کششی نیز انجام دهید : تمرینات کششی عضلات بدن را تقویت می‌کند . اخیرا مردم بیشتر به ورزش اهمیت می‌دهند . آنها فعالیت‌هایی از قبیل پیاده‌روی ، دوچرخه‌سواری و دویدن را در برنامه‌ی روزانه خود گذاشته‌اند ، ولی چیزی که در این بین چندان به آن توجه نشده ، تمرینات کششی است . با تمرینات کششی منظم می‌توانید تا حد زیادی از آرتروز، مشکلات گردن ، ستون فقرات و کمر پیشگیری کنید . ورزش پیلاتس ، یوگا ، تای‌چی ، شنا و هر گونه فعالیتی که باعث حرکت مفاصل در دامنه‌ی حرکتی‌ شود، مفید است . اگر بیماری ، جراحت یا آرتروز دارید، پیش از ورزش با پزشک مشورت کنید .

۲. میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید : مقدار میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید . احتمالا توصیه‌هایی مانند مصرف چربی ، شکر ، نمک ، کلسترول و گوشت قرمزِ کمتر و در مقابل مصرف مقدار زیادی فیبر را شنیده‌اید . چیزی که نباید هرگز فراموش کنید ، مصرف میوه‌ها و سبزیجات است . این بار که برای خرید مواد غذایی به بازار می‌روید ، تلاش کنید مقدار میوه‌ها و سبزیجات بیش از سایر مواد خوراکی باشد .

۳. بیشتر از چکاپ سلامتی روی سبک زندگی سالم تمرکز کنید : چندی پیش در هفته‌نامه‌ی BMJ (یکی از مشهورترین هفته‌نامه‌های پزشکی ) مقاله‌ای با عنوان « چکاپ عمومی سلامت کارایی ندارد » به چاپ رسید . نمی‌توان آزمون‌های عمومی سلامت را کاملا رد کرد ، ولی باید بیشتر روی داشتن سبک زندگی سالم و عادات سالم تمرکز کنید .

۴. مزایای ترک سیگار احتمالا بیش از تصور شماست : سیگار می‌تواند سال‌های زیادی از عمرتان را کم کند . زمانی که مصرف سیگار را متوقف کنید ، پس از دو سال خطر بروز مشکلات قلبی عروقی در شما مشابه فردی خواهد بود که هرگز سیگار نکشیده است . اگر بتوانید قبل از ۴۰ سالگی سیگار را ترک کنید ، احتمال مرگ‌تان بر اثر مصرف سیگار به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد . ترک سیگار کار بسیار سختی است ، ولی برای این کار می‌توانید تحقیق و راه‌های مختلفی را امتحان کنید . می‌توانید زمانی که هوس سیگار کشیدن در شما زیاد شد ، نفس عمیق بکشید ، آب بنوشید و به طریقی حواس خود را پرت کنید .

۵. تمرینات ورزشی عملکرد تمام دستگاه‌های بدن را بهبود می‌بخشد : اگر علاوه بر تأثیرات فیزیکی می‌خواهید از تأثیرات روانی ورزش نیز بهره‌مند شوید ، بهتر است بیرون از خانه و در فضای آزاد ورزش کنید . دکتر نیک کویل مشاور ترویج سلامتی می‌گوید : « اگر می‌شد ورزش را به صورت قُرصی در آورد ، یکی از مفیدترین قرص‌هایی می‌شد که تا حالا ساخته شده است . »